پوسته کره زمین

آتشفشان ها از یک شکاف ایجاد شده در پوسته کره زمین به وجود آمده و گدازه های داغ، خاکستر و گازهای آتشفشانی از یک محفظه ماگما در زیر آن ها خارج می شود.

پوسته کره زمین از 17 صفحه بزرگ و سخت تشکیل شده که بر روی یک لایه نرم تر شناور است. بنابراین عمدتا آتشفشان هارا در جایی می توان مشاهده کرد که این صفحات تکتونیکی در حال حرکت، انحراف و یا همگرایی باشند که اکثر آن ها در زیر آب قرار دارند. معمولا آتشفشان ها از جا به جایی صفحات تکتونیکی و دور شدن آن ها از یکدیگر به وجود می آیند اما گاهی اوقات آتشفشان هایی مثل هاوایی وجود داشته که ماگما را از عمق 3 هزار کیلومتری زمین خارج می کنند.

صدها سال پیش، آزتک ها در مکزیک و مردم نیکاراگوئه معتقد بودند که الهه ها در دریاچه های گدازه زندگی می کنند. آن ها دختران جوان زیبا را برای این الهه ها قربانی می کردند. در طول 400 سال گذشته در حدود 250 هزار نفر به طور مستقیم در اثر نتایج فوران های آتشفشانی کشته شده اند. اثرات غیرمستقیم آتشفشان ها مانند قحطی، تغییرات آب و هوایی و بیماری ها نیز بیش از 750 هزار نفر را به کام مرگ کشانده است.

خطرناکترین آتشفشان امروزی پوپوکاتپتل (Popocatépetl) با نام مختصر ال پوپو (El Popo) در فاصله 33 مایلی از مکزیکوسیتی می با شد. ال پوپو همچنان فعال بوده و سالانه چندین هزار تن گاز و خاکستر را به هوا می فرستد. ماده ای که از آتشفشان خارج می شود پایروکلاستیک فلو (pyroclastic flow) بوده که از کلمه ای یونانی به معنی آتش شکسته گرفته شده است. این جریان شامل قطعات کوچک سنگی بوده که می تواند تا 100 درجه سانتی گراد دما داشته باشد.

گونه ای از پرنده به نام مالئو (maleo) از ماسه های گرم آتشفشانی به جای نشستن بر روی تخم های بزرگ خود استفاده می کند. هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون آمدند در میان ماسه های داغ حفره ای ایجاد کرده تا به سطح برسند. در استرالیا هیچ آتشفشان فعالی وجود نداشته زیرا این کشور کاملا در وسط یک صفحه تکتونیک واقع شده است. در سال 1963 یک آتشفشان از زیر دریا فوران کرده و جدیدترین خشکی را بر روی کره زمین به وجود آورد.

این آتشفشان جزیره سرتسی (Surtsey) در جنوب غربی ایسلند را ایجاد کرده که امروزه مساحت آن حدود یک مایل مربع می باشد. این جزیره به نام سرت (Surt) که یک غول آتشین از اسطوره های نورث می باشد نامگذاری شده است. بدترین فاجعه آتشفشانی در قرن بیستم مربوط به فوران مت پلی (Mt. Pelée) در 1902 می باشد. در این فوران آتشفشانی در جزیره مارتینیک (Martinique) کارائیب 30121 نفر کشته شده و تنها 2 نفر زنده ماندند.

یک کفاش که در لبه جزیره زندگی می کرد و یک زندانی که در سیاهچاله ای با دیوارهای ضخیم قرار داشت. در حدود 1500 آتشفشان فعال بدون در نظر گرفتن آتشفشان های زیر دریا وجود دارد. از این تعداد سالانه تنها 20 تا 30 عدد از آن ها فوران می کنند. فوران آتشفشانی دریاچه توبا (Toba) که در حدود 75 هزار سال پیش در اندونزی روی داده، زمین را در یک زمستان آتشفشانی فرو برده است. این زمستان که به عنوان عصر یخبندان هزاره شناخته می شود باعث به وجود آمدن اسید سولفوریک در جو زمین گردید.

این آخرین فوران عظیم در کره زمین بوده است. فوران کوه سنت هلن در 18 می 1980 به اندازه 500 برابر قوی تر از انفجار یک بمب اتمی بود اما زمین شناسان آن را در رده فوران های متوسط می دانند. مناطقی که دارای آتشفشان های زیادی هستند زمین هایی با باروری بیشتری دارند. فوران های آتشفشانی موادی مانند پتاسیم و فسفر را وارد خک سطحی کرده و همچنین فرسایش سنگ های آتشفشانی نیز می تواند مواد مغذی بسیاری آزاد نماید.

حلقه آتش اقیانوس آرام مرز صفحه بزرگ اقیانوس آرام می باشد که در حال فرو رفتن در زیر صفحه ای دیگر و یا آمدن بر روی دیگری می باشد. بسیاری از بزرگترین آتشفشان های جهان در این خط قرار گرفته اند. آتشفشان شناسان اندازه فوران ها را با شاخص انفجاری آن ها سعنی VEI اندازه گیری می کنند. عدد صفر کمترین میزان و 8 قویترین فوران می باشد. عدد 8 معمولا برای فوران های بسیار بزرگ استفاده شده و به آن supervolcanoes می گویند.
 

ادامه مطلب