کاکتوس در زمستان

اگر قرار بود گل‌ها را به آدم‌ها تشبیه کنیم فکر می‌کنم کاکتوس‌ها در دسته آدم‌های درون‌گرایی قرار می‌گرفتند که متفکرند، کمتر حرف می‌زنند و بیشتر کتاب می‌خوانند. این‌قدر هم غرق کتاب می‌شوند که حواس‌شان به دور‌وبرشان نیست.

البته در دنیای واقعی، کاکتوس‌ها تقریبا همین حال را دارند. خیلی آب دوست نیستند. به خصوص اگر هوا رو به سردی برود. آیا کاکتوس‌ها خواب زمستانی دارند؟ معلوم است که جواب «بله» است. کاکتوس‌ها هم مثل هر گیاه دیگری با کاهش دما و طول روز فعالیت‌شان به حداقل ممکن می‌رسد؛ بعضی هورمون‌ها در آنها افزایش می‌یابد و بعضی دیگر کاهش و با همین اتفاقات به اصطلاح به خواب می‌روند. خواب زمستانی باعث می‌شود کاکتوس‌ها در بهار و تابستان رشد بهتری داشته باشند و حتی گل کنند.

این حالت برای کاکتوس‌های کوچکی هم که رشد کمی دارند مؤثر است. شاید گلخانه دارهایی که مدام در حال فروش کاکتوس هستند در گلخانه‌شان خبری از خواب زمستانی کاکتوس‌ها نباشد، چون نمی‌خواهند فروش‌شان را متوقف کنند پس در صورت فراهم‌بودن نور و دمای کافی، آبیاری را هم کاهش نمی‌دهند. اما در گلخانه‌های تجاری، زمستان کاکتوس‌ها را به خواب می‌برند تا هم در مصرف انرژی گرمایشی گلخانه صرفه‌جویی کنند و هم در بهار بتوانند از آنها بذر بگیرند. برای مراقبت زمستانه از کاکتوس‌ها در خانه هم باید همزمان به سه عامل نور، دما و آبیاری توجه کرد.

اگر دو عامل اول به خاطر شرایط فصلی تغییر کرد عامل سوم را هم بایستی تغییر داد تا شاهد خواب زمستانی کاکتوس‌ها بود، اما اگر به هر دلیلی نتوانستید شرایط خواب زمستانی را برایشان فراهم کنید نگران نباشید. کاکتوس‌های شما هم مثل کاکتوس‌های گلخانه‌های دسته اول می‌توانند به رشدشان ادامه دهند به شرطی که همان سه عامل برایشان فراهم شود. مثلا با وجود دما و آب، نور را به صورت مصنوعی به آنها بتابانید. دما یکی از مهم‌ترین فاکتورها در خواب زمستانی است. از پاییز با کوتاه شدن طول روز، دمای هوا هم به طور طبیعی کاهش می‌یابد.

دمای خواب برای انواع کاکتوس‌ها در هوای آزاد با توجه به محل زندگی‌شان فرق دارد، ولی به طور کلی می‌توان گفت بهترین دما برای به خواب رفتن کاکتوس‌ها چیزی حدود 5 تا 10 درجه سانتی‌گراد است. البته یادتان باشد کاکتوس‌ها به دلیل بافت آبکی‌شان خیلی به یخ زدگی حساسند. پس اگر کاکتوسی را در حیاط، تراس یا راه پله نگهداری می‌کنید باید تا قبل از رسیدن دما به زیر صفر آن را به داخل خانه منتقل کنید.

حالا ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید در محیط منزل که وسایل گرمایشی روشن است و ما با کاهش دما مواجه نیستیم چطور کاکتوس‌ها به خواب زمستانی می‌روند؟ همان طور که در بالا گفتم برای رفتن به خواب زمستانی سه عامل نور، دما و آب باید همزمان حضور داشته باشند. وجود یک عامل به تنهایی کافی نیست. ادامه توضیحات را بخوانید تا بهتر متوجه شوید. با تغییر فصل طول روز که کوتاه می‌شود گیاهان با ترشح بعضی هورمون‌ها و توقف ترشح بعضی دیگر از آنها آماده رفتن به خواب زمستانی می‌شوند.

در این مدت به خاطر کوتاه شدن طول روز و افزایش ساعات ابرناکی، میزان نور دریافتی گیاهان به حداقل مقدار خودش می‌رسد که این زمینه‌ساز خواب زمستانی است. در طول مدت خواب، کاکتوس‌ها نور زیادی نیاز ندارند. البته این دلیل نمی‌شود آنها را در یک جای تاریک نگه دارید بلکه مثلا می‌توانید از جای پرنورتر خانه به جای کم نورتر منتقل‌شان کنید. نکته‌ای که باید خیلی به آن دقت کنید این است که اگر آبیاری را در زمستان کم نکنید و دمای خانه هم گرم باشد، رشد کاکتوس‌ها به علت کمبود نور، علفی خواهد شد.

«خوشا به حال گیاهان که عاشق نورند» را که یادتان هست؟ هر گیاهی اگر همه شرایط رشدش مطلوب باشد، ولی از نور کافی محروم باشد بیش از اندازه طبیعی قد می‌کشد تا خودش را به نور برساند و این باعث بدقوارگی‌اش خواهد شد. حالا که در این دو فصل نور کم می‌شود بهتر است خودمان گیاه را به خواب ببریم و به صورت دستی آبیاری‌اش را کم کنیم، البته حتی اگر کاکتوس به خواب هم نرود به دلیل رشد کم، نیاز خیلی کمی به آب دارد. پس بهتر است از آبان این روند کاهشی آبیاری را شروع کنیم.

اول یک هفته یکبار، بعد دو هفته یکبار تا وقتی برسد به ماهی یک دفعه و حتی کمتر از آن. در این حالت پوسیدگی ریشه و به طور کلی پوسیدگی قسمت پایین گیاه را نخواهیم داشت. به طور کلی این شرایط بستگی به دما و رطوبت خانه و اندازه کاکتوس دارد. بعضی وقت‌ها شاید میزان آبیاری به بیشتر از یک ماه هم برسد. کاکتوس‌ها در زمان خواب چند ماه بی‌آبی را هم تحمل می‌کنند. با آمدن بهار و افزایش میزان نور و بازگشت به روند آبیاری معمولی، کاکتوس‌ها بیدار می‌شوند و اگر سن و بقیه شرایط رشدی‌شان مناسب باشد گل هم می‌دهند.

گل‌دهی کاکتوس جایزه چند ماه مراقبت خوب شماست. چروک شدن کاکتوس‌ها در زمستان طبیعی است. آنها ناچارند برای جلوگیری از یخ زدگی مقداری از آب‌شان را از دست بدهند چون بافت‌های ترد و آبکی مستعد یخ زدگی هستند. پس با دیدن چروکیدگی نیاز نیست آب‌شان بدهید. در زمان خواب، گیاهان ممکن است به آفات و بیماری‌ها حساس‌‌تر شوند. پس سعی کنید محل نگهداری‌شان خشک باشد تا کمتر به بیماری‌های قارچی مبتلا شوند.

اگر دیدید کاکتوسی بیمار است آن را از بقیه جدا کنید. برای کاکتوس‌های آفت زده هم می‌توانید از اسپری الکل رقیق شده با آب (سه قسمت الکل و یک قسمت آب) استفاده کنید و تا از بین رفتن آفت این کار را تکرار کنید. حواستان باشد کاکتوس‌ها در زمستان کود نمی‌خواهند. لازم است این قانون کلی را در مورد بقیه گل و گیاهان هم رعایت کنید. هیچ موجود زنده‌ای در زمان خواب نیاز به تغذیه ندارد. برای تاکید دوباره می‌گویم به کاکتوسی که به خواب زمستانی رفته از روی محبت هم شده آب ندهید وگرنه شما هم یکی می‌شوید مثل خاله خرسه. حالا خود دانید.

مرجع